Mua sắm trả góp đã trở thành một hình thức tiêu dùng phổ biến, giúp nhiều người sở hữu được những sản phẩm mong muốn mà không cần thanh toán toàn bộ giá trị ngay lập tức. Tuy nhiên, đối với những cá nhân có lịch sử tín dụng không tốt, câu hỏi liệu nợ xấu có mua trả góp được không luôn là một băn khoăn lớn và cần được giải đáp rõ ràng.
Nợ xấu là gì?
Để hiểu rõ vấn đề, trước tiên chúng ta cần định nghĩa chính xác về nợ xấu.
Theo quy định tại Điều 2, khoản 5 của Văn bản hợp nhất 15/VBHN-NHNN do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành, nợ xấu là các khoản nợ được phân loại vào nhóm 3, nhóm 4 và nhóm 5. Cụ thể hơn, theo khoản 1, Điều 8 của cùng văn bản này, việc phân loại nợ (ngoại trừ các khoản trả thay) được quy định như sau:
- Nợ nhóm 3 (Nợ dưới tiêu chuẩn) bao gồm các trường hợp:
- Các khoản nợ đã quá hạn thanh toán từ 91 ngày đến 180 ngày.
- Các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu nhưng vẫn quá hạn dưới 30 ngày theo thời hạn đã được cơ cấu lại.
- Các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai.
- Các khoản nợ được miễn hoặc giảm lãi do khách hàng không có đủ khả năng thanh toán lãi đầy đủ theo hợp đồng tín dụng ban đầu.
- Nợ nhóm 4 (Nợ nghi ngờ) bao gồm các trường hợp:
- Các khoản nợ đã quá hạn thanh toán từ 181 ngày đến 360 ngày.
- Các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu nhưng vẫn quá hạn từ 30 ngày đến dưới 90 ngày theo thời hạn đã được cơ cấu lại.
- Các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai nhưng vẫn quá hạn dưới 30 ngày theo thời hạn đã được cơ cấu lại lần thứ hai.
- Nợ nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn) bao gồm các trường hợp:
- Các khoản nợ đã quá hạn thanh toán trên 360 ngày.
- Các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu nhưng vẫn quá hạn từ 90 ngày trở lên theo thời hạn đã được cơ cấu lại.
- Các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai nhưng vẫn quá hạn từ 30 ngày trở lên theo thời hạn đã được cơ cấu lại lần thứ hai.
- Các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ từ lần thứ ba trở lên, không phân biệt đã quá hạn hay chưa.
Như vậy, có thể hiểu đơn giản rằng, các khoản nợ thuộc nhóm dưới tiêu chuẩn, nợ nghi ngờ, hoặc nợ có khả năng mất vốn, với thời gian quá hạn từ 91 ngày trở lên, sẽ được xem là nợ xấu. Thông tin về nợ xấu của khách hàng sẽ được ghi nhận trên hệ thống của Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia Việt Nam (CIC).
Thông tin nợ xấu được lưu trữ ở đâu và trong bao lâu?
Thông tin về lịch sử tín dụng của cá nhân, bao gồm cả các khoản nợ xấu, sẽ được ghi nhận và lưu trữ tại Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia Việt Nam (CIC). Đây là cơ quan trực thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, có chức năng thu thập, xử lý, phân tích, lưu trữ và cung cấp thông tin tín dụng phục vụ cho hoạt động của các tổ chức tín dụng và nhu cầu của khách hàng vay.
Theo quy định hiện hành, thông tin tiêu cực về nợ xấu (đã xử lý, đã tất toán) thường được lưu trữ trên hệ thống CIC trong khoảng thời gian tối đa là 5 năm kể từ ngày khách hàng hoàn thành nghĩa vụ thanh toán. Đối với các khoản nợ xấu chưa được thanh toán, thông tin này sẽ tiếp tục được ghi nhận cho đến khi khoản nợ được xử lý hoàn toàn.
Nợ xấu có mua trả góp được không?
Đây là câu hỏi cốt lõi mà nhiều người quan tâm. Thực tế cho thấy, các ngân hàng và công ty tài chính hiện nay hầu như không chấp thuận cho khách hàng có lịch sử nợ xấu vay mua hàng trả góp. Lý do chính là vì mức độ rủi ro liên quan đến các khoản vay này rất cao.
Bản chất của việc mua hàng trả góp là một hình thức vay tín chấp, nghĩa là tổ chức tín dụng cấp khoản vay dựa trên uy tín của người vay mà không yêu cầu tài sản thế chấp. Do đó, lịch sử tín dụng trở thành một trong những yếu tố quan trọng nhất để đánh giá mức độ tin cậy của khách hàng. Khi một cá nhân đã bị ghi nhận nợ xấu (thuộc nhóm 3, 4, hoặc 5), điều này cho thấy họ đã không hoàn thành nghĩa vụ thanh toán đúng hạn đối với các khoản vay trước đó. Điều này khiến các tổ chức cho vay e ngại về khả năng thu hồi nợ nếu tiếp tục cấp tín dụng.
Vì vậy, nếu một người không may bị xếp vào các nhóm nợ xấu nêu trên, việc được duyệt hồ sơ mua hàng trả góp là điều gần như không thể.
Tuy nhiên, có một số trường hợp rất hiếm hoi và mang tính ngoại lệ. Chẳng hạn, nếu trước đây khách hàng có lịch sử trả nợ tốt, nhưng do những lý do bất khả kháng như thiên tai, lũ lụt nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tài chính, dẫn đến việc thanh toán bị gián đoạn. Đồng thời, ở thời điểm hiện tại, khách hàng đó có thể chứng minh được rằng tình hình tài chính của mình đã ổn định và có khả năng trả nợ tốt, thì một số tổ chức tín dụng có thể xem xét. Dù vậy, quá trình thẩm định sẽ vô cùng khắt khe và đòi hỏi nhiều giấy tờ chứng minh.
Người thân bị nợ xấu có mua hàng trả góp được không?
Một thắc mắc phổ biến khác là liệu việc một thành viên trong gia đình có nợ xấu có ảnh hưởng đến khả năng mua trả góp của các thành viên khác hay không.
Về cơ bản, các gói vay mua hàng trả góp thường là các khoản vay cá nhân. Điều này có nghĩa là các ngân hàng và công ty tài chính sẽ chủ yếu xem xét và đánh giá hồ sơ tín dụng của chính người đứng tên vay mua sản phẩm.
Do đó, nếu bạn không có nợ xấu và đáp ứng đầy đủ các điều kiện vay của tổ chức tín dụng (ví dụ: chứng minh thu nhập, độ tuổi, nơi cư trú…), thì hồ sơ của bạn vẫn có khả năng được duyệt, ngay cả khi có người thân trong gia đình đang bị nợ xấu.
Tuy nhiên, cần lưu ý một số trường hợp đặc biệt. Nếu người thân bị nợ xấu đó có vai trò là người đồng vay hoặc người bảo lãnh cho khoản vay trả góp của bạn, thì lịch sử tín dụng không tốt của họ chắc chắn sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến việc xét duyệt hồ sơ.
Đang vay trả góp có được mua thêm lần nữa không?
Đối với những khách hàng đang trong quá trình trả góp một sản phẩm nào đó và vẫn duy trì được lịch sử thanh toán tốt, việc có được mua trả góp thêm một sản phẩm khác hay không là hoàn toàn có thể, nhưng phụ thuộc vào nhiều yếu tố.
Nếu khách hàng có lịch sử thanh toán tốt cho khoản vay trả góp hiện tại, luôn trả nợ đúng hạn hoặc thậm chí sớm hơn hạn, điều này sẽ tạo dựng uy tín rất tốt với tổ chức tín dụng. Đây là một điểm cộng lớn khi họ xem xét yêu cầu vay mới.
Tuy nhiên, các đơn vị cho vay sẽ tiến hành thẩm định kỹ lưỡng hơn trước khi đồng ý cấp thêm khoản vay. Họ sẽ đánh giá các yếu tố sau:
- Lịch sử tín dụng tổng thể: Không chỉ khoản vay hiện tại mà tất cả các giao dịch tín dụng khác của bạn cũng sẽ được xem xét.
- Tổng dư nợ hiện tại: Tổ chức tín dụng sẽ xem xét tổng số tiền bạn đang nợ từ tất cả các nguồn (bao gồm cả khoản trả góp hiện tại và các khoản vay khác nếu có) để đảm bảo rằng bạn không bị quá tải nợ.
- Khả năng tài chính: Thu nhập hàng tháng của bạn sau khi trừ đi các chi phí sinh hoạt cơ bản và các khoản trả nợ hiện tại có đủ để gánh thêm một khoản trả góp mới hay không. Các tổ chức tín dụng thường có một tỷ lệ tối đa cho tổng số tiền trả nợ hàng tháng trên tổng thu nhập (DTI – Debt-to-Income ratio) mà khách hàng không được vượt quá.
- Chính sách của từng tổ chức tín dụng: Mỗi ngân hàng, công ty tài chính sẽ có những quy định và hạn mức riêng cho việc cấp nhiều khoản vay trả góp cùng lúc.
Nếu thu nhập của bạn đủ để trang trải nhiều khoản trả góp cùng lúc, lịch sử tín dụng của bạn vẫn tốt và bạn đáp ứng được các tiêu chí của tổ chức cho vay, khả năng được duyệt hồ sơ vay thêm sẽ cao. Việc duy trì một lịch sử thanh toán tốt không chỉ giúp bạn dễ dàng tiếp cận các khoản vay mới mà còn có thể nhận được những ưu đãi tốt hơn về lãi suất hoặc các điều kiện vay.
Kết luận
Nợ xấu là rào cản lớn cho việc mua trả góp, khiến nhiều người băn khoăn liệu nợ xấu có mua trả góp được không. Hiểu rõ về nợ xấu và những ảnh hưởng của nó sẽ giúp bạn đưa ra quyết định tài chính sáng suốt hơn.
Nếu không may vướng nợ xấu khi đang có nhu cầu mua trả góp, điều quan trọng là đối mặt, ưu tiên giải quyết dứt điểm các khoản nợ hiện tại và kiên nhẫn xây dựng lại uy tín tín dụng. Đây là bước cần thiết để cải thiện cơ hội vay vốn sau này.
Với những ai chưa có nợ xấu, việc duy trì kỷ luật tài chính và thanh toán đúng hạn là chìa khóa. Một lịch sử tín dụng tốt sẽ mở ra nhiều cơ hội, giúp việc mua trả góp các sản phẩm mong muốn trở nên dễ dàng và thuận lợi hơn.
